Reconstruction 0

Anno Dijkstra

De natuur en het militaire verleden domineren de indruk van menig bezoeker van de voormalige vliegbasis Soesterberg. Minder zichtbaar is echter dat het militaire verleden ook innovatie met zich meebracht. Toen, maar ook nu, vormt defensie aanleiding voor technische of wetenschappelijke ontwikkelingen die vaak later weer in de civiele samenleving worden geïmplementeerd. De computer, moderne vliegtuigen en kernenergie waren er bijvoorbeeld niet geweest zonder dat de Amerikaanse regering de Tweede Wereldoorlog en daarna de Koude Oorlog wilde winnen.

Anno Dijkstra is onder de indruk van die ontwikkelingen. Bijvoorbeeld de ontdekking dat je een atoom kunt splitsen. Tegelijkertijd frappeert het hem dat zo’n knappe ontwikkeling vrijwel direct ook voor een negatief doel werd aangewend: namelijk het maken van een atoombom. De arbeid die hiervoor nodig was - techneuten en natuurkundigen uit de hele wereld werkten een paar jaar in het geheim in de woestijn van New Mexico aan de ontwikkeling van ‘de bom’ - staat haaks op de levenswijsheid waar Dijkstra zelf mee opgroeide. ‘Thuis zeiden ze: werk maar hard, daar word je een beter mens van.’

Anders bekeken

Constructie en destructie ontmoeten elkaar in het voorbeeld van de atoomontploffing. Het wetenschappelijk gehalte van de kernbom is haast af te lezen aan de ontploffing zelf, die een natuurverschijnsel op zich lijkt. Een gestolde wiskundige formule. De destructie is minder goed te bevatten. Hoewel de getallen misschien abstract blijven doet Dijkstra wel een poging om aan te geven hoe groot zo’n ontploffing is. Zijn schaalmodel verhoudt zich tot de werkelijkheid als 1:350. De maat en de richting van de maquette lijken afgestemd op de shelter waar hij in staat. Voor een sculptuur is ‘ie reusachtig, maar groot is relatief, zo blijkt.

Beelden die in ons geheugen gegrift staan laat Dijkstra ons op een nieuwe manier zien. Zoals deze atoomwolk. Het beeld kennen we van uit de krant of van televisie. Maar nu zien we de bekende champignon op een heel andere manier. Als een groot ruimtelijk ding dat als een pijl uit een boog nu recht op ons af vliegt. Het zien van dit beeld is een confrontatie op zich, in tegenstelling tot de mediabeelden waar we dit beeld van herkennen. Nonchalant de krant dichtslaan of de tv uitzetten is nu geen optie meer.

Wereldwijd samenleven

Het schaalmodel geeft een hint van de werkelijke grootte van de ontploffing. De daadwerkelijke omvang van de destructie is bijna niet voor te stellen. ‘Van zo’n buitenproportioneel middel wordt bizar genoeg gezegd dat het voor vrede heeft gezorgd’, zegt Dijkstra. ‘De ander als de vijand zien en angst voor hem hebben is blijkbaar iets fundamenteel menselijks. We gaan daar dus heel ver in.’ In dit werk gaat het volgens Dijkstra daarom niet zozeer over oorlogen maar over hoe mensen op deze wereld samenleven. En de complexiteit daarvan.

Tijdelijk op Park Vliegbasis Soesterberg.

Mede mogelijk gemaakt door: Provincie Utrecht en Mondriaan Fonds

annodijkstra.nl